Fatos Lubonja: Στο δέκατο έβδομο έτος (Në vitin e shtatëmbëdhjetë)

Fatos Lubonja

Στο δέκατο έβδομο έτος (Në vitin e shtatëmbëdhjetë)

Ο τίτλος του αυτοβιογραφικού ημερολογίου φυλακής του Φατός Λουμπόνια λειτουργεί αναφορικά με τον τίτλο του μυθιστορήματος  « Στο έτος 1793 » του Βικτώρ Ουγκό στο οποίο ο Γάλλος κλασσικός συγγραφέας περιγράφει τη ρευστότητα της κατάστασης που έχει διαμορφωθεί αμέσως μετά τη Γαλλική Επανάσταση. Με την ίδια κριτική και κοινωνική οπτική ο Λουμπόνια εστιάζει στην παρουσίαση των εξελίξεων που οδηγούν στην πτώση του κουμμουνισμού στην Αλβανία το 1991, έτος κατά το οποίο ο συγγραφέας βρίσκεται ακόμη στη φυλακή ως πολιτικός κρατούμενος. Τ’ αποσπάσματα που ακολουθούν είναι οι ημερολογιακές σημειώσεις που κρατάει λίγες ημέρες πριν την αποφυλάκισή του, έπειτα από δεκαεπτά χρόνια εγκλεισμού.

26 Φεβρουαρίου 1991,

Το γράμμα που έχω στείλει στην Άννα, στο οποίο – μεταξύ των άλλων- κάνω λόγο για την εγκληματική ξεροκεφαλιά εκείνων που δεν θέλουν ακόμη να μας αποφυλακίσουν, δεν το έχει λάβει. Αλλά και το γράμμα που έστειλα στον πατέρα και τη μητέρα έφτασε με δέκα ημέρες καθυστέρηση. Φαίνεται πως έχει ενταθεί η λογοκρισία, ιδιαίτερα εναντίον όσων έχουμε απομείνει ακόμη στη φυλακή. Φαίνεται ακόμη πως επιδιώκουν απεγνωσμένα να μάθουν τι λέμε και τι σκοπεύουμε να κάνουμε μόλις αποφυλακιστούμε. Σε αυτό το γράμμα έγραψα της Άννας ότι όσον αφορά εμάς θα υπολογιστεί ως ξοφλημένος ο λογαριασμός μόνον όταν θα μας επιστραφούν όλα εκείνα τα βιαίως αρπαγμένα μας δικαιώματα και θα επανέλθει στη θέση της η τιμή και η ποδοπατημένη μας αξιοπρέπεια. Ίσως όμως το γράμμα να το έχει κρατήσει και κανένας περίεργος που επωφελείται από αυτή την αναρχία. Το χειρότερο είναι πως η απώλεια του συγκεκριμένου γράμματος ανέκοψε την επιθυμία μου για να γράψω.

       Η Άννα με τον Τέτη βρέθηκαν στα Τίρανα ανήμερα της πτώσης του μεγάλου αγάλματος. « Πήραν ως ενθύμιο » - μου γράφει η μαμά- « κάτι από την ατμόσφαιρα αυτών των ασυνήθιστων ημερών ».

     Στις περιφέρεις συνεχίζουν οι προπαγανδιστικές διαδηλώσεις του Τύπου, « Το χωριό να κυκλώσει την πόλη ». Μάλιστα, στην Κορυτσά μια ομάδα συνεταιριστών πήρε μία λευκή γύψινη προτομή του δικτάτορα και την τοποθέτησε στη θέση του γκρεμισμένου μπρούτζινου ανδριάντα. Μ’ εκνευρίζουν τόσο πολύ αυτά τα υποκριτικά συλλαλητήρια που όσο τα βλέπω τόσο μου ’ρχεται να σηκωθώ και ν’ απομακρυνθώ από την τηλεόραση για να μην αρχίσω να βρίζω και χαλάσω την ησυχία αυτών εδώ των ηλικιωμένων συγκρατουμένων. Οι μισές ειδήσεις χαρακτηρίζονται από διάθεση αποκατάστασης της χαμένης τιμής του δικτάτορα.

Πέμπτη, 28 φεβρουαρίου - ώρα 20:50,

Πήρα ένα τηλεγράφημα από τον αδερφό του Μόντη, τον Αριάν, όπου μ’ ενημερώνει ότι έχει φύγει στην Ιταλία.

Τετάρτη, 13 Μαρτίου,

Τη νύχτα με πήρε ο ύπνος κάπως αργά. Είδα ένα αλλόκοτο όνειρο. Στη Γερμανία είχαν ξεχυθεί στους δρόμους σε διαδήλωση κατά της Γαλλίας. Με κυρίευσε μια μελαγχολία. Μόλις πάει να τακτοποιηθεί η Ευρώπη, είπα με τον εαυτό μου στον ύπνο μου,  θα χαλάσει ξανά. Μου φάνηκε σάμπως τα πράγματα μεταξύ Γερμανίας και Γαλλίας όδευαν απευθείας σε πόλεμο.

     Το πρωί άρχισα να λογαριάζω ποια πράγματα θα έπαιρνα φεύγοντας μαζί μου. Είναι δύο σάκοι με βιβλία, χειρόγραφες σημειώσεις, τετράδια και μια τσάντα με δυο-τρία ρούχα που δε θέλω να τ’ αφήσω εδώ· τα έχω ως ενθύμια φίλων. Θα πάρω το μάλλινο πλεχτό, δύο καπέλα και το προσκέφαλο που θέλω να κρατήσω σαν ανάμνηση από τη φυλακή. Έπειτα, έχω συνηθίσει τόσα χρόνια να κοιμάμαι σ’ αυτό το προσκέφαλο και ίσως εξακολουθήσω να κοιμάμαι πάνω σ’ αυτό.

     (μετφρ. Αχιλλέας Σύρμος)