Zimna Wojna / Cold War

Χρήστος Μήτσης,  «Ψυχρός Πόλεμος», Αθηνόραμα, 25/10/2018.

Καλλιεπής και άκρως στιλιζαρισμένος, ο δημιουργός της «Ida» επαναλαμβάνει (θεματικά και σκηνοθετικά) με υπολογισμένη ακρίβεια τον εαυτό του και κερδίζει το βραβείο σκηνοθεσίας στο Φεστιβάλ Κανών. 

Δανειζόμενος τα ονόματα των γονιών του (Βίκτορ και Ζούλα) και αντλώντας έμπνευση από την ιστορία του θυελλώδους έρωτά τους, ο Πολωνός σκηνοθέτης Πάβελ Παβλικόφσκι επιχειρεί να αφηγηθεί ένα αξέχαστο, συγκινητικό love story με φόντο τη μεταπολεμική Ευρώπη. Η εκκίνησή του γίνεται σε μια πολωνική κωμόπολη του 1949, όπου ο Βίκτορ και η Ιρίνα, καλλιτεχνικοί επικεφαλής ενός χορωδιακού και χορευτικού συγκροτήματος, αναζητούν νέα ταλέντα. Το ρεπερτόριο περιλαμβάνει φολκλορικά και πατριωτικά τραγούδια, αλλά όταν η πανέμορφη και δυναμική Ζούλα ανεβαίνει στη σκηνή για να πει ένα απόσπασμα από ρωσικό μιούζικαλ, ο Βίκτορ συνειδητοποιεί πως μόλις ανακάλυψε μια σταρ, με την οποία γίνεται γρήγορα ζευγάρι.

Πιανίστας με λατρεία στην τζαζ, ο τελευταίος υποφέρει από τα στενά προπαγανδιστικά όρια μέσα στα οποία πρέπει να κινείται διαρκώς κι έτσι, όταν το γκρουπ ταξιδεύει στο Ανατολικό Βερολίνο, αποφασίζει να αυτομολήσει στη Δύση. Ζητά από τη Ζούλα να τον ακολουθήσει, εκείνη όμως αποφασίζει τελικά να επιστρέψει στη Βαρσοβία. Είναι ο πρώτος από μια σειρά χωρισμών (κι επανενώσεων) που θα επακολουθήσουν μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του ’60, σε μια ρομαντικά ασπρόμαυρη παραλλαγή του τριφοϊκού «ούτε με σένα ούτε χωρίς εσένα» από τη «Γυναίκα της Διπλανής Πόρτας».

Επιστρέφοντας στην πατρίδα του ύστερα από μια βραβευμένη σκηνοθετική καριέρα στη Μεγάλη Βρετανία («Το Τελευταίο Καταφύγιο», «Το Καλοκαίρι του Έρωτά μου»), ο Πάβελ Παβλικόφσκι γύρισε μόλις το 2013 την πρώτη του πολωνική ταινία. Συνδυάζοντας την ιστορία μιας γυναίκας και μιας χώρας μέσα από γεωμετρικά, ακίνητα και ασπρόμαυρα κάδρα ονειρικού ρεαλισμού, η «Ida» εντυπωσίασε με το μοντέρνο στιλιζάρισμά της και του χάρισε δίκαια το ξενόγλωσσο Όσκαρ. 

Ο «Ψυχρός Πόλεμος» ακολουθεί πιστά την ίδια κινηματογραφική συνταγή, ραφινάροντας τη γεωμετρία και το βάθος πεδίου του πάντα ασπρόμαυρου κάδρου, φέρνοντας τη μελωδικότατη, πιασάρικη μουσική σε πρώτο πλάνο (από πολωνικά λαϊκά και γαλλικά ερωτικά τραγούδια μέχρι Γκλεν Γκουλντ και Γκέρσουιν), ανεβάζοντας τους πολιτικούς τόνους και γεμίζοντας με συναισθήματα πάθους, προδοσίας, λαγνείας, εγωισμού και λυτρωτικής παραφροσύνης την ερωτική ιστορία. 

Δεξιοτέχνης της αφήγησης, η οποία εδώ αφήνει συχνά πυκνά τον θεατή να γεμίσει τα χρονικά άλματα στα οποία επιδίδεται, ο Παβλικόφσκι γνωρίζει στην εντέλεια πόσο κοντά και ταυτόχρονα πόσο μακριά πρέπει να μείνει στη φόρμουλα της «Ida», την οποία εδώ σερβίρει πιο καλλωπισμένη και πιο «φιλική». Με ένα εξίσου ζυγισμένο ανάμεσα στη ηδονική νοσταλγία και τη γλυκόπικρη επίγευση σενάριο και μια διπλής ανάγνωσης συναρπαστική κεντρική ιστορία (ο Ψυχρός Πόλεμος δύο ερωτευμένων αλλά και αυτός Ανατολής και Δύσης), τα οποία του χάρισαν το βραβείο σκηνοθεσίας στο Φεστιβάλ Κανών – και ίσως ακόμη ένα Όσκαρ;